امروز بیستم مهرماه روز بزرگداشت حافظ است
ما هم به رسم ادب یادی از این شاعر توانای کشورمان میکنیم
پیش ازاینت بیش ازاین اندیشهٔ عشّاق بود |
|
مهرورزی تو با ما شهرهٔ آفاق بود |
یاد باد آن صحبت شبها که با نوشینلبان |
|
بحث سرّ عشق و ذکر حلقهٔ عشّاق بود |
پیش ازین کاین سقف سبز و طاق مینا برکشند |
|
منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود |
سایهٔ معشوق اگر افتاد بر عاشق چه شد |
|
ما به او محتاج بودیم او به ما مشتاق بود |
در خصوص سال دقیق ولادت او بین مورخین و حافظشناسان اختلاف نظر وجود دارد.
دکتر ذبیح الله ولادت او را در ۷۲۷ (تاریخ ادبیات ایران) و دکتر قاسم غنی آن را در ۷۱۷
(تاریخ عصر حافظ) میدانند. برخی دیگر از محققین همانند علامه دهخدا بر اساس
قطعه ای از حافظ ولادت او را قبل از این سالها و حدود ۷۱۰ هجری قمری تخمین
میزنند (لغتنامه دهخدا، مدخل حافظ). آنچه مسلم است ولادت او در اوایل قرن
هشتم هجری قمری و بعد از ۷۱۰ واقع شده و به گمان غالب بین ۷۲۰ تا ۷۲۹ روی
دادهاست.
سال وفات او به نظر اغلب مورخین و ادیبان ۷۹۲ هجری قمری است. مولد او شیراز
بوده و در همان شهر نیز وفات یافت
درباره زندگی حافظ هیچ اطلاعات دقیقی در دست نیست. حتی به مقدار یک خط
منبعی که هم عصر او باشد و خاطره ای از حافظ نقل کرده باشد وجود ندارد .
اولین شرح حال های مکتوب در مورد حافظ مربوط به بیش از 100 سال بعد از
وفات او است . تمام شرح حال هایی که در حال حاضر در مورد حافظ نوشته
می شود بر اساس برداشت شخصی نویسنده از اشعار او و بعضی نشانه های
تاریخیست که مستقیم ربطی به حافظ ندارد (مثل شرح حال شاهان هم عصر حافظ
و احوالات عمومی شیراز در آن دوران )
حافظ را چیرهدستترین غزل سرای زبان فارسی دانستهاند موضوع غزل وصف
معشوق، می، و مغازله است و غزلسرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور
سرود و غنا و ترانه پردازی است.
با آنکه حافظ غزل عارفانهٔ مولانا و غزل عاشقانهٔ سعدی را پیوند زدهاست، نوآوری
اصلی بهسبب تک بیتهای درخشان، مستقل، و خوشمضمون فراوانی ست که
ایجاد کردهاست. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار
سورههای قرآن تأثیر گرفتهاست، که آن را انقلابی در آفرینش اینگونه شعر دانستهاند
گوته یکی از اهالی ادب آلمان عشق وفری به حافظ داشت که این بیت شعر را تقدیم به حافظ کرده است:
تو آن کشتی بزرگی که سینه ی اقیانوسها میشکافی
من آن تخته پاره ای که گرفتار امواجم