در مورد بنیاد جشن نوروز مطالب بیشماری بیان شده که در اینجا نمونههایی از آنها را ذکر مینماییم.
1. در روایات زرتشتی و بیشتر نویسندگان ایرانی و عرب و شاعران ازجمله فردوسی، بنیاد آن را به جمشید پادشاه پیشدادی نسبت میدهند و میگویند: جمشید شاه تختی بساخت که دیوان آنرا بدوش گرفته به هوا بردند و به یک روزه از کوه دماوند به بابل فرود آوردند، مردم با مشاهده این عمل در شگفت شدند و آن روز خاص را نوروز خواندند.
فردوسی میگوید:
چـو خــورشیــد تـابـان میــان هــوا
نشستــه برو شــــاه فـــرمـــــانـــروا
جهـــان انجمن شــد بر آن تخت او
شــگفتی فــرو مــانــده از بخت او
بــه جمشیــد بر گــوهـر افشـانـدنـد
مرآن روز راروز نوروز خــوانــدنــد
ســر ســال نـو هـرمـز فــــرودیـــن
بر آســـوده از رنـــج روی زمیـــن
بـــزرگان به شـــادی بیـــاراستنـــد
مـی و جـام و رامشگـران خواستنـد
چنیــن جــشن فــرخ از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار(1)
2. حکیم عمر خیام در نوروزنامه راجع به جشن نوروز میگوید:
از آن بوده است که آفتاب در هر 365 شبانهروز و ربعی به اول دقیقه حمل بازآید و چون جمشید از آن آگاهی یافت آن را نوروز نام نهاده پس از آن پادشاهان و دیگر مردمان به او اقتدا کردند و آن روز را جشن گرفتند و به جهانیان خبر دادند تا همگان آن را بدانند وآن تاریخ را نگاهدارند و بر پادشاهان واجب است که آیین و جشن و رسم ملوک را بهجای آرند. از بهر مبارکی و خرمیکردن در اول سال هرکسی در نوروز جشن کند تا نوروز دیگر عمر در شادی گذراندند.
سفره هفت سین نوروز ۸۸
در آیین های باستانی ایران برای هر جشن و یا مراسم مذهبی خوانی گسترده میشد که در آن علاوه بر آلات و اسباب نیایش مانند : آتشدان ، ماهروی و برسم،فراوردهای فصل و خوراکی های گوناگونی نیز بر سر خوان نهاده می شد. زیرا خوردن خوراک مذهبی یکی از رسم های دینی بود
عدد هفت از هفت امشاسپند در دین زرتشتی (اورمزد، وهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندامذ، خورداد و اَمُرداد) گرفته شده
خانواده های ایرانی هفت سین می چینند که حاوی مجموعه ای از نمادهای استقبال از بهار است. هفت سین حداقل باید حاوی هفت عنوان باشد که با حرف سین شروع می شوند
سبزه: تولد دوباره ، حیات نو و سبز بودن
سمنو: ثروت و فراوانی و وفور
سنجد: عشق
سیر: دارو و درمان و بعنوان ماده ای گندزاد می باشد
سیب: زیبایی و سلامت
سماق: رنگ طلوع آفتاب
سرکه قرمز : سن و صبر و عقل
سنبل: آمدن بهار و نشان دهنده زیبائی
سکه زرد : ثروت
همچنین برسرسفره هفت سین شمع هایی روشن دربرابر آینه قرارمی دهند که نشان دهنده آینده ای روشن است .
تخم مرغ رنگ شده نیز نشانه باروری است .
آینه نیز نمادی از خلقت است .
ماهی قرمز نشانه زندگی است
برخیز که میرود زمستان
بگشای در سرای بستان
در عهد باستان مراسم جشن نوروز به مدت 21روز برگزار میگردید که در هر روز برنامهیی خاص انجام میگرفت.
1. از اول تا روز سوم برای دید و بازدید خویشاوندان و بزرگان.
2. از روز سوم الی روز ششم فروردین، دید و بازدید همگانی و برگزاری جشن رپیثون.
3. از روز ششم الی روز نهم، برای اجرای جشن خوردادگان.
4. از روز نهم الی سیزدهم، بار عام شاهی برای پذیرفتن عموم طبقات هر یک بهنوبه خود بود.
5. ازروز سیزدهم الی روز نوزدهم، برای تفریحگاههای خارج از شهر.
6. ازروز نوزدهم الی بیست و یکم، برای اجرای مراسم جشن فروردگان
7. روز بیست و یکم پایان جشن و مخصوص تفریح و گردش در خارج از شهر است(5).
در یک تقسیمبندی دیگر، فروردین به شش قسمت تقسیم میگردید:
1. پنج روز اول به پادشاه و اشراف مربوط بود و آنها جشن ویژه داشتند.
2. پنج روز دوم برای بخشش اموال ودریافت هدایای نوروزی از طرف پادشاه.
3. پنج روز سوم متعلق به خدمتگزاران بود.
4. چهارمین پنج روز به خواص تعلق داشت.
5. پنج روز پنجم به لشکریان.
6. ششمین قسمت پنج روزه به رعایا اختصاص داشت(6).
این تقسیمبندی به قول جاحظ در المحاسن الاضد زمان جمشید و به قول بیرونی در آثارالباقیه بعد از جمشید و بنا به نظر ذبیحالله صفا در زمان ساسانیان معمول بوده است.
نقسیمبندی دیگر هم وجود داشته است که به نوروز خاصه و نوروز عامه تقسیم میشده. پنج روز اول را نوروز عامه و بقیه روزهای نوروز را نوروز خاصه میگفتند.
کارگردانی است نوروز که می گوید نور ..صدا…حرکت و من برای به دست اوردنت همه نقشهای عالم را بازی می کنم.
*****
شیشه می شکند و زندگی می گذرد.نوروز می اید تا به ما بگوید تنها محبت ماندنی است پس دوستت دارم چه شیشه باشم چه اسیر سرنوشت.
************
زندگی وزن نگاهی است که در خاطر ما می ماند.نوروز جشن نکوداشت نگاه تو ست پس نوروز بر تو فرخنده باد.
*********
با تو از خاطره ها سرشارم.
جشن نوروز تو را کم دارم.
سال تحویل دلم می گیرد
با تو تا اخر خط بیدارم.
*******
پیام نوروز این است.
دوست داشته باشید و زندگی کنید.
زمان همیشه از ان شما نیست.
*****
اگر چه یادمان می رود که عشق تنها دلیل زندگی است
اما خدا را شکر که نوروز هر سال این فکر را به یادمان می اورد.
پس نوروزت مبارک که سالت را سرشار از عشق کند
****
باران عشق همیشه می بارد اما در نوروز قطره های باران طلایی رنگند.
از خدا می خواهم که همیشه زیر این باران خیس شوی.
*********
اگر در نوروز کسی برات اس ام اس خالی فرستاد ناراحت نشو بدون انقدر دوستت داره نمی دونه چی بگه.
********
از نوروز می اموزیم که هیچ وقت کسی را نا امید نکنیم
شاید امید تنها دارایی اش باشد.
نوروزتان مبارک باد
مهربان من
*********
درشکفتن جشن نوروز برایت در همه ی سال سر سبزی جاودان وشادی ،اندیشه ای پویا و ازادی و برخورداری از همه نعمتهای خدادادی ارزومندم.
*********
جشن است که نوروز به پا خاسته است.
شادی و سعادت جهان ان تو باد.
از هر دو جهان فقط تو را می خواهم.
***********
نوروز پاسداشت عشقهای کوچکی است که زنده مانده اند و روز تعظیم در برابر
عشق های بزرگی که عظمت را کوچک می دانند.
پس به تو در نوروز سلام می کنم که بزرگترین عشق این کوچکی.
*********
نوروز ایین رفاقت را نگاهبانی می کند که باور کنیم قلبهامان جای حضور دوستانمان هستند.
****
در این نوروز باستانی خیال امدنت را به اغوش خسته می کشم .
*************
نوروز یعنی هیچ زمستانی ماندنی نیست اگر چه کوتاهترین شبش یلدا باشد
************